Adana’nın İlk Lisesi Abidinpaşa tarafından 1880’li yıllarda Taşköprü yakınlarında ırmak kıyısında açıldı.
-Lise öğretmen ve öğrencileri Milli mücadele yıllarında kuvayı milliyede hizmet verdiler.
-Kız Lisesi olarak yıllardır hizmet veren binanın giriş kapısında Osmanlı’dan kalan Türk bayrağı şekli var.
Çukurova genelinde 1600-1865 yılları arasında yaşanan aşiret ve derebey kavgaları bölgenin sosyal ekon5mik hayatını çökerttiği gibi eğitim düzenini de derinden sarsmıştır. 19.yy ortalarında ilan edilen Tanzimat fermanı ile toplum hayatında reformlar yaparak toplumsal hayatın canlandırma çalışmaları Adana vilayetinde ancak 1865 yılında Fırka-Islahiye ordusunun bölgeye gelmesi ve derebeyleri sürgün ederek göçebelikten yerleşik hayata geçişi sağlamasıyla mümkün olabildi. Adana şehir merkezinde ilk Rüştiye Mektebi (Ortaokul) 1872 yılında açıldı.
Osmanlı Hükümetinde Hariciye Nazırlığı (Dışişleri bakanlığı) görevinde bulunan Abidin paşa, 1880 yılında Adana Valisi olarak atandı. Abidin Paşa’nın en önemli projesi eğitim alanında atılım yapacak Askeri Rüştiye adı altında okulun yapımını sonuçlandırmaktı. 1881 yılında Askeri Rüştiye’nin temeli Seyhan nehrinin Kale kapısı ve yanındaki Şafak Kahvesinin batı tarafındaki arsa üzerinde temeli atıldı. 1883 yılında Askeri Rüştiye eğitime başladı. Ancak 1885 yılına gelindiğinde sadece Askeri Ortaokul’un eğitim vermesi yeterli görülmeyerek Ortaokul-Lise eğitiminin bir arada verilmesi düşünüldü. Ve Okulun eğitim süresi 5 yıla çıkarıldı. “Adana Mülki İdadi Mektebi” adını aldı. Okulun isminden de anlaşılacağı gibi Ordu için yetenekli “zabit” (subay) ) ve devlet idaresi için “yönetici” memurların yetişmesini sağlamaktı.
1890 tarihli Adana Salnamesi (İl yıllığı) kitabında yer alan bilgilerden Adana İdadisi hakkında ayrıntılı bilgiler elde etmek mümkün olmaktadır. Okul Müdürünün adı Nabi Bey’dir. Türkçe eğitimde ana dil olduğu gibi Arapça, Farsça ve Fransızca dillerinde de dersler vardır. Fen ve Sosyal derslerin yanı sıra, hukuk, sağlık, astronomi ve resim dersi de verilmektedir. Okulun ders programı içinde 1880’li yılların sonlarında 4. sınıfta fizik dersinin içinde “Elektrik” konusunun işlenmesi de kararlaştırılmıştır.
Osmanlı yönetiminde bir dönüm noktası olan II. Meşrutiyetin ilan edilmesinin yankıları Adana’da da yaşanmış, Adana İdadisi’nin adı “Mektebi Sultani” olarak değişmiştir.
Dünya Savaşıyılları Adana Sultanisindeki eğitim hayatının da aksamasına yol açtı. Aralık 1918 içinde Adana Fransız işgaline uğradı. Fransız yönetimi Türkçenin resmi dil olarak kullanılmasına son verdi, Fransızca yazışma resmi dili olacak diğer azınlık dillerinde de eğitim hayatında yer verilecekti. 1919 yılı içinde Adana’da Fransız-İngiliz ortak işgalinin devam ettiği, Valilik görevine de Nazım Bey’in baktığı dönemde bir gün Adana Sultanisi Müdürü Niyazi Ramazanoğlundan okuldaki Türk bayrağını indirmesi emri verildi. Niyazi Bey :” Okul resmi bir daire değil, kutsal bir müessesedir, kültür yuvasıdır. Bayrak indirilirse hoşa gitmeyen olaylar olur. Türklerin milli duygularına darbe vurulur” cevabını verdi (2). İşgal yönetiminin “Türk bayrağının indirilmesine karşı okulun Öğretmen ve öğrencileri karşı geldiler, direndiler”. Okul müdürü, ve öğretmenler okulu terk ederek kuvayı milliye saflarına geçtiler, öğrenciler de düşmana karşı savaşan “kuvayı milliye çetesi” olarak düşmana karşı mücadele verdiler, içlerinde şehit ve gazi olanlar vardı. Resim öğretmeni Ferit Celal Bey’in Buruk cephesinde kuvayı milliye kumandanı olarak öğrencileri ile birlikte düşmana karşı verdiği mücadele tarihi belgelere de yansıdı. Ve Adanalılar kuvayı milliye mücadelesinin zaferle sonuçlanması üzerine 5 Ocak 1922 günü Türk bayrağını Adana caddelerinde coşku ile dolaştırdılar. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilan edilmesi ile birlikte okulun ismi “Adana Lisesi” adını aldı.
Atatürk,15-16 mart 1923 tarihlerinde süren Adana gezisi esnasında yanında eşi Latife hanım ile birlikte Adana lisesi’ni ziyaret etti.O sırada okulun müdürü Mahmut Nedim Bey idi.
3 Mart 1924 yılında Eğitim’deki farklılıkları önlemek ve laik anlayışı yerleştirmek akmacıyla Tevhidi Tedrisat Kanunu çıkarıldı. Mektep medrese ayırımına son verildiği gibi yabancıların açtığı misyoner okulları da kapatıldı veya denetim altına alındı. Adana’da kız öğrenciler genellikle öğretmen olmak amacıyla “Kız Muallim Mektebine” gidiyordu. 1932 yılında Tepebağ’da kuruluşu Amerikalılar tarafından misyonerlik amaçları için kurulan okulda statü değişimi oldu. Misyoner okulu kapatıldı, Türk yurttaşı kız öğrenciler eğitime alındı. Ve 1934 yılında Seyhan nehri sahilindeki tarihi Adana Lisesi binasına okulun erkek öğrenciler şehrin güneyinde bulunan kendi binasına taşındı. Tarihi okul “Adana Kız Lisesi” adıyla eğitim hayatını sürdürdü.
Bundan sonrası ise modern Türkiye Cumhuriyeti’nin Adana’da kız öğrencilerin eğitimine yönelik en önemli kuruluşu “Adana Kız Lisesi” eğitimini Seyhan nehri kıyısındaki tarihi binasında sürdürdü. 1998 Adana depremi ile birlikte Adana Kız Lisesi tarihi binayı terk ederek kendisine ayrılan binalarda eğitim hayatına devam etti. Adana Valiliği ve milli eğitimin ortak çalışması sonucu Adana Kız Lisesi şehrin kuzeyinde yeni binasında eğitim hayatına devam edecektir. Adana Kız Lisesi’nde eğitim hayatına katılan öğretmenler ve öğrenciler Türkiye Cumhuriyetinin kuruluş ve gelişmesine olan katkılarını hatıraları ile yaşatıp bunu bir tarihi miras gibi algılayıp gelecek nesillere taşımanın gayretlerini tarihi bina içinde “Kız Lisesi Eğitim Müzesi” bölümündeki belgeler ile kamuoyuna sunulmaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder